معنای تقوا

.

از حضرت على (ع) جویا شدند معناى تقوا و پرهیزگارى چیست ؟ حضرت فرمود: کسى را مى توان با تقوا گفت که اگر کلّیه اعمال و رفتارهاى او را در میان یک طَبَق بگذارند و بدون اینکه سرپوشى روى آن طَبَق انداخته باشند آن را در اطراف جهان بگردانند او عملى انجام نداده باشد که باعث شرمندگى وى گردد و بدین علّت لازم شود که آن را پنهان نماید.

تقوا از منظر قرآن و عترت

یکی از دستورات خداوند متعال، که

در قرآن کریم در اشکال و قالب‎های

گوناگون برای بندگان بیان شده است.

تقوی می باشد. مثلا در قالب های امر

به تقوی، بیان و ذکر آثار و برکات تقوی

در زندگی دنیوی و حیات اخروی و تعریف و تمجید از جایگاه والا و عاقبت اهل تقوی در بهشت و ... و این سفارش به تقوی نه تنها در قرآن برای مسلمانان آمده بلکه امت های قبل از اسلام نظر یهودیت و مسیحیت و ... که از جانب خداوند برایشان کتابی آسمانی آمده بود نیز از جانب خداوند سبحان سفارش و توصیه به تقوی شده اند، پس تقوی در کتب آسمانی پیشین نیز بوده، خداوند می فرماید: “و ما به کسانی که پیش از شما، کتاب آسمانی به آنها داده شده بود، سفارش کردیم، (همچنین) به شما (نیز) سفارش می کنیم که “اتقوالله” تقوی الهی پیشه کنید”(1) اما تقوی یعنی چه؟ این کلمه از ماده “وقی” است که به معنای حفظ و صیانت و نگهداری است. شهید مطهری(ره) بعد از بررسی واژه تقوی در لغت و استعمال آن می نویسد تقوا به معنای عام کلمه زندگی هر فردی است که می خواهد انسان باشد و تحت فرمان عقل زندگی کند و از اصول معینی پیروی نماید. تقوای دینی و الهی یعنی اینکه انسان خود را آنچه از نظر دین و اصولی که دین در زندگی معین کرده، خطا و گناه و پلیدی و زشتی شناخته شده، حفظ و صیانت کند و مرتکب آنها نشود” در ادامه ایشان این تقوا را (حفظ و صیانت خود از گناه) را به دو نوع تقسیم می کنند تقوی ضعف و تقوی قوت. نوع اول اینک انسان برای اینکه خود را از آلودگی و معاصی حفظ کند و از موجبات آنها فرار کند و خود را همیشه از محیط گناه دور نگاه دارد شبیه کسی که برای رعایت حفظ الصحه خود کوشش می کند خود را از محیط مرض و میکروب و از موجبات آنها فرار کند و خود را همیشه از محیط گناه دور نگه داردو نوع دوم اینکه در روح خود حالت و قوتی به جا آور که به او مصونیت روحی و اخلاقی می دهد که دکتر فرضا در محیطی قرار بگیرد که وسائل و موجبات گناه و معصیبت فراهم باشد، آن حالت و ملکه روحی او را حفظ کند ... حقیقت تقوی همان روحیه قوی و مقدس عالی است که خود حافظ و نگهدارنده انسان است. باید مجاهدت کرد تا آن معنا و حقیقت پیدا شود”(2)

    تقوی از لوازم ایمان است چرا که خداوند متعال در چندین آیه می فرمایند: یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله. مثلا در آیه 278 بقره و آیه 18 سوره حشر این ملازمت (تقوی و ایمان) در جاههای دیگری از قرآن به مناسبتهای گوناگون نیز آ مده است مثلا در آیات 57 و 112 سوره مائده “تقوی الهی پیشه کنید اگر مومن می باشید”

.

تربیت دینی بچه ها

وقتی داستان حضرت یوسف(ع) را ورق می زنیم، می بینیم زمانی که برادران حضرت یوسف(ع) او را به چاه انداختند، او 9سال بیشتر نداشت. ولی چون تربیت دینی شده بود، روحیه خودش را از دست نداد بلکه با تکیه و استمداد از خدا به جایی رسید، که همگی او را به عنوان عزیز مصر می شناختند.

اگر فرزند ما، با تربیت دینی بزرگ شود، این نوع تربیت، هم به خودش و هم به اطرافیانش کمک می کند. کودکی که با خدا آشنا و بزرگ شده باشد، در زندگی احساس خلا و پوچی نمی کند. حس می کند تکیه گاهی دارد که می تواند درهنگام مشکلات، به او تکیه کند و از او کمک بخواهد. نه اینکه در هنگام مشکلات، روحیه خودش و اطرافیانش را خراب کند و بعد کاری کند که دود آن داخل چشم خودش وبقیه برود.

برای اینکه پدرومادرها متوجه بشوند که چقدر فرزندشان تربیت دینی شده، یک راهش این است که پدرومادرها به بچه ها مسوولیت بدهند یا هنگامی که بچه، به مشکلی برمی خورد، اجازه بدهند، آن مسوولیت یا مشکل را خودش حل کند و آن ها فقط نقش نظارتی را داشته باشند. آنجاست که می توانند متوجه بشوند که فرزندشان چقدر با خدای خودش ارتباط دارد، چقدر خدا را درگیر زندگیش می کند، چقدر صبر و تحمل دارد و از کوره در نمی رود و...

تربیت دینی بچه ها، به درد آخرت پدرومادرها نیز می خورد؛ امام صادق(ع) از پیغمبراکرم(ص) نقل می کند که حضرت فرمود: «روزی حضرت عیسی(ع) از قبرستانی می گذشت و دید، مرده ای را عذاب می دهند. سال بعد، از همان قبرستان گذشت و متوجه شد که عذاب آن مرده برداشته شد. از خدا پرسید: قضیه چیست؟ خدا فرمود: فرزندی دارد که جاده ای را ترمیم کرد و یتیمی را پناه داد؛بدین سبب عذاب را از او برداشتم.»[1]
روایت دیگری می گوید:
روزی رسول اکرم (ص) از قبرستان بقیع می گذشت و به یاران فرمود: «بشتابید! در برگشت، یاران خواستند با سرعت بگذرند، حضرت فرمود: آرام بروید. در رفت، مرده ای را عذاب می کردند و در بازگشت، عذاب از او برداشته شد؛ چرا که فرزندی دارد و در همین فرصت نزد معلم رفت و (بسم الله الرحمنِ الرحیم) را آموخت و خداوند به همین جهت، عذاب را از پدر او برداشت.»[2]

منابع:
[1]. تفسیر نمونه،ج13،ص11و12
[2]. الگوهای تربیت کودکان و نوجوانان،ص205و

فضائل قرآن کریم در آیینه روایات

 قرائت قرآن تدبر و فهمیدن وعمل به

 قرآن در روح و روان و جسم انسان

  آن چنان تأثیری می‌گذارد که رفتار او

 متعادل، محبوب مردم و خدامی‌گردد،

 در نتیجه سعادت دنیا و آخرت را برای

 خود به ارمغان می‌آورد.  به گزارش

 شفقنا به نقل از خبرگزاری حوزه، آنچه

 در ذیل می خوانید بخشی از فضائل قرآن

 و آثار دنیوی و اخروی آن بر اساس روایات و منابع دینی است.

.

رابطه قرآن و تعلیم و تربیت

مقدمه:
قرآن کلام وحی،کلام خداوند و کلام خالق

انسان است. عام است و فراگیر، که در

کلیات و حتی بسیاری از جزئیات حیات

بشر به عالمانه‌ ترین شیوه‌ها وارد شده

است، «و نزلنا علیک الکتاب تبیاناً لکل شیءٍ و هدیً و رحمةً و بشری للمسلمین».(1)  قرآن کتاب هدایت است. «ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین».(2) و این تنها هدف نزول رسالت قرآن و بعث پیامبران است و البته لازمة هدایت تربیت است. قرآن راه را می‌نمایاند، «ان الدین عندالله الاسلام».(3)  امّا به این نیز بسنده نمی‌کندو با برترین شیوه‌ها و روش‌ها انسان را گام به گام در این طریق راهنمایی می‌کند. به او می‌آموزد که چگونه این حیات مادی و معنوی را به حیات طیبة الهی بدل کند. در حقیقت قرآن هم مربی و هم هادی انسان است. وقتی از انسان سخن می‌گوید، چنان از اسرار پر رمز و راز او پرده بر می‌دارد که هیچ انسان شناسی را یارای چنان ادعایی نیست. او را با تمام جوانب و ابعاد، ویژگی‌های فطری، نقاط قوت و ضعف و توانمندی‌ها و استعدادهایش باز می‌شناساند. روش‌ها و شیوه‌های تربیتی ارائه شده توسط قرآن بسیار متنوع است و کاربرد هر کدام از آنها به مقتضای حکمت الهی، بر حسب موارد و شرایط و حالات افراد و گروه‌ها متفاوت می‌باشد. توجه مستقیم خطابات قرآنی و بقیة کتب آسمانی به انسان، نشان از توجه عمیق و دقیق همة ادیان الهی به ویژه اسلام به نفس انسانی و ابعاد مختلف وجودی او است. توجه اسلام به ابعاد فردی انسان، اعم از بعد عاطفی (وجدان، امیال، غرایز، احساسات و...) عقلانی (خرد، دانش، شناخت، افکار، عقاید و...) رفتاری و نیازهای زیستی، روحی، و روانی، عاطفی و... او، نشانگر این اهمیت است.
از آنجا که دین ارائه شده توسط کتب آسمانی و انبیاء الهی، به ویژه قرآن و پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ ، برنامه زندگی بشر می‌باشد،(4) پس منطقاً این برنامه باید بر تمام شئون زندگی او منطبق باشد. در قرآن و سنت برای انسان یک برنامه زندگی کاملاً منسجم و منظم طراحی شده است. به همین منظور تربیت در اسلام دارای راه و رسم منسجم و کاملی است. انسان برای بهره بردن از آن برنامة کامل، سالم و همه جانبه باید تحت یک تربیت صحیح و البته فراگیر به نحوی که تمام طول عمر او همة جوانب و ابعاد انسانی‌اش را در بر گیرد، باشد.(5)

.

فلسفه خواندن سوره حمد برای اموات

 فلسفه این که برای اموات، سوره حمد و توحید قرائت می‌شود، دو جهت دارد:

 یکی از آن‌ها عظمت این دو سوره در بین بقیه سوره‌های قرآن می‌باشد.

 رسول اکرم‌دربارة سوره حمد می‌فرماید: “قسم به کسی که جان من به دست

 او است، خداوند نه در تورات و نه در انجیل و نه در زبور و نه حتی در قرآن،

 مثل این سوره را نازل نکرده است و این ام‌الکتاب است.” این سوره فهرستی

 از مجموع محتوای قرآن است که بخشی از آن توحید و شناخت صفات خدا

 و بخشی دیگر درباره معاد و رستاخیز و قسمتی دیگر در مورد هدایت و

 گمراهی که جداکننده مؤمنان و کافران است سخن می‌گوید.”

 (تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران، ج ۱، ص ۳، نشر دار الکتب الاسلامیة.)

 باید توجه داشت که قرائت قرآن برای مردگان، ضمن این که اجر فراوانی برای

 مرده دارد و دری از رحمت به روی او گشوده می‌شود، مهم‌تر از آن اثری

 است که برای خواننده می‌تواند داشته باشد، که از خواندن آن درس زندگی

 بیاموزد.

 “کسی که به قبرستان عبور کند و یازده مرتبه قل هو الله، بخواند و ثواب آن

 را برای مردگان هدیه کند، به عدد مردگانی که در آن جا مدفون هستند، خدا

 به او اجر می‌دهد”

 در احادیث نقل شده از امامان معصوم: برای قرائت این دو سوره، اجر و ثواب

 فراوانی بیان شده است. رسول اکرم در این باره می‌فرماید: “هر مسلمانی

 سوره حمد را بخواند، پاداش او به اندازه کسی است که دو سوم قرآن را

 خوانده و گویی به هر فردی از مردان و زنان مؤمن هدیه‌ای فرستاده است.”

 در روایت دیگری آمده است: “گویا همه قرآن را خوانده است.”

 (مجمع‌البیان، شیخ طبرسی; ج ۱، نشر دار الفکر.)

.